Kuramsal Öğretim Modelleri ve PladformNet Uygulamaları

Jul 3

Giriş

Eğitim sistemleri dijitalleşmenin etkisiyle, geleneksel sınıf temelli yaklaşımlardan uzaklaşarak çevrimiçi ve karma modellere evrilmektedir. Bu dönüşüm, yalnızca içeriklerin dijital ortama taşınmasını değil, aynı zamanda öğrenme süreçlerinin yapısal olarak yeniden tasarlanmasını da zorunlu kılmaktadır.

Bu kapsamda, eğitim bilimlerinde geliştirilmiş öğretim modelleri, çevrimiçi öğrenme ortamlarında etkili, ölçülebilir ve kullanıcı merkezli programlar oluşturmak için temel başvuru çerçevelerini oluşturur.

Bu makalede, altı farklı öğretim tasarımı modeli hem kuramsal temelleri hem de PladformNet üzerindeki uygulanabilirlikleriyle birlikte detaylı olarak ele alınacaktır.

1. Kolb’un Deneyimsel Öğrenme Teorisi (Experiential Learning Theory)

David A. Kolb tarafından 1984 yılında geliştirilen bu model, bireyin yaşadığı deneyimlerden öğrenme yoluyla bilgi oluşturduğu varsayımına dayanır. Teori, öğrenmenin yalnızca bilişsel bir süreç olmadığını, aynı zamanda duygusal ve davranışsal boyutları da kapsadığını savunur.

Kolb'un modeli, öğrenme sürecinin döngüel bir yapıya sahip olduğunu ve bireylerin bu döngü içerisinde farklı noktalardan başlayarak bilgiyi işleyebileceğini öne sürer.

Dört temel aşama şunlardır:

  • Somut Deneyim (Concrete Experience): Yeni bir deneyimin yaşanması ya da mevcut bir deneyimin farklı bir şekilde algılanması.
  • Yansıtıcı Gözlem (Reflective Observation): Bu deneyim üzerine düşünme, anlamlandırma ve farklı bakış açılarından değerlendirme.
  • Soyut Kavramsallaştırma (Abstract Conceptualization): Gözlemlerin genelleştirilerek kavramsal bir çerçeveye dönüştürülmesi.
  • Aktif Deneme (Active Experimentation): Elde edilen bilgilerin yeni durumlara uygulanması.

    Model, bireysel öğrenme stillerini de dikkate alarak, her bireyin bu döngüde baskın olarak kullandığı bir ya da iki öğrenme yöntemi olduğunu ileri sürer: ayırıcı, sindirici, uyarlayıcı, yaklaşımcı gibi.
PladformNet üzerinde bu model şu şekilde uygulanabilir:

  • Klinik vaka videolarıyla somut deneyim sunulur.
  • Forumlar ve yansıtma görevleriyle gözlem desteklenir.
  • Kavramsal videolar ve PDF kaynaklarla soyutlama sağlanır
  • Mini uygulamalar, testler ve senaryolarla deneme aşaması tamamlanır.


Avantajlar
  • Gerçek deneyimle kalıcı öğrenme sağlar.
  • Öğrenci merkezlidir.
  • Bireysel farklara duyarlıdır.
  • Klinik eğitimlerde yüksek etki sağlar.

Dezavantajlar
  • Planlama ve zaman yönetimi zordur.
  • Öğrenme stili yaklaşımı eleştirilir.
  • Bazı kullanıcılar için soyut kavramsallaştırma zorlayıcı olabilir.

2. Gagné’nin Dokuz Öğrenme Olayı Modeli (Nine Events of Instruction)

Robert M. Gagné, bilişsel öğrenme teorisine dayalı olarak öğretimin planlanması için kullanılabilecek dokuz basamaktan oluşan bir model gelian bir model geli\u015tirmiştir. Bu model, öğrenmenin zihinsel süreçlerini desteklemek ve düzenli bir öğrenme yaşantısı sunmak amacıyla tasarlanmıştır.

Modelin aşamaları şunlardır:

  • Dikkat Çekme: Öğrencinin ilgisini çekmek.
  • Hedefleri Belirtme: Öğrenme amacını netleştirmek.
  • Ön Bilgileri Hatırlatma: Mevcut bilgilerin aktive edilmesi.
  • İçeriği Sunma: Yeni bilginin yapılandırılması.
  • Rehberli Öğrenme: Öğrenme sürecini destekleme.
  • Performans Uygulaması: Öğrenenin bilgiyi kullanması.
  • Geri Bildirim Verme: Doğrulama ve düzenleme.
  • Değerlendirme: Başarının ölçülmesi.
  • Kalıcılık ve Transfer: Öğrenilenlerin yeni durumlara uygulanması.

Bu model, özellikle e-öğrenme ve mikro öğrenme tasarımlarında sıklıkla kullanılmakta ve modüler çerçevesinde adım adım ilerleyen kurs içeriklerinde etkili olmaktadır.
PladformNet Uygulaması

  • Video ile dikkat çekme,
  • Modül hedefleriyle amaç bildirme,
  • Ön test ile geçmiş bilgileri harekete geçirme,
  • Ders videoları ile bilgi sunumu,
  • Örnek çözümlerle rehberlik,
  • Alıştırmalarla performans geliştirme,
  • Otomatik geri bildirim,
  • Final testiyle değerlendirme,
  • Yeni vaka ile transfer.


 Avantajlar
  • Sistematik ve sıralıdır.
  • Farklı düzeydeki öğrencilere uyarlanabilir.
  • Değerlendirme adımları net şekilde tasarlanabilir.
  • Etkileşimli LMS yapılarıyla uyumludur.


Dezavantajlar
  • Esnek değildir; her içeriğe uygun değildir.
  • İçerik yaratıcılığı sınırlayabilir.
  • Yaratıcılığı sınırlayan mekanik bir izlenim doğurabilir.

3. Problem Tabanlı Öğrenme (Problem-Based Learning)

Problem Tabanlı Öğrenme (PBL), öğrencilerin bilgiye ulaşmasını bir problem çözme süreci aracılığıyla sağlayan yapılandırmacı bir yaklaşımdır. 1960'larda McMaster Tıp Fakültesi'nde geliştirilmiştir. Geleneksel bilgi aktarımı yerine, öğrencilerin gerçek yaşam problemleriyle karşılaşması ve bu problemleri çözmek için araştırma yapması teşvik edilir.

PBL süreci genellikle şu aşamalardan oluşur:

  • Problemin sunumu
  • Beyin fırtınası ve varsayım oluşturma
  • Bilgi ihtiyacını belirleme
  • Bağımsız araştırma yapma
  • Bilgilerin paylaşılması ve çözüm geliştirme
  • Sunum ve değerlendirme

Model, eleştirisel düşünme, grup işbirliği, bağımsız öğrenme ve öz-yönetim becerilerini geliştirmek amacıyla kullanılır. Tıp, hukuk, diş hekimliği, mühendislik gibi uygulamalı disiplinlerde yaygındır.
PladformNet Uygulaması

  • Gerçek bir klinik vaka ile modül başlatılır.
  • Tartışma forumları aracılığıyla grup çalışması desteklenir.
  • Katılımcılar arasında görev paylaşımı sağlanarak çözüme yön verilmesi teşvik edilir.


Avantajlar
  • Eleştirel düşünme geliştirir.
  • Grup işbirliği ve sorumluluk duygusunu artırır.
  • Klinik uygulamalarla doğrudan ilişkilidir.
  • Öğrencilerin aktif öğrenme sürecine katılımını sağlar.


Dezavantajlar
  • Zaman ve kaynak yoğunudur.
  • Öğretmen rehberliği karmaşık olabilir.
  • Performans ölçümü zor olabilir.
  • Başlangıç düzeyinde öğrenciler için zorlayıcı olabilir.

4. Merrill’in Öğretim İlkeleri (First Principles of Instruction)

M. David Merrill tarafından 2002 yılında ortaya konan bu model, öğrenmenin etkili olabilmesi için beş temel ilkeye dayanması gerektiğini savunur. Merrill, bu ilkeleri “öğrenmeyi başlatan, destekleyen ve derinleştiren” yapılar olarak tanımlar.

Beş temel ilke:

  • Problem merkezli: Öğrenme, gerçek dünya problemleri etrafında yapılandırılmalıdır.
  • Aktivasyon: Önceki bilgiler hatırlanmalı ve yeni bilgilerle ili ve yeni bilgilerle ilişkilendirilmelidir.
  • Gösterim: Yeni bilgi, örnekler ve gösterimler yoluyla sunulmalıdır.
  • Uygulama: Öğrenciler yeni bilgiyi uygulayarak pekiştirmelidir.
  • Entegrasyon: Öğrenenler bilgiyi yeni durumlara transfer etmelidir.

Bu ilkeler, özellikle dijital ortamlarda sunulan beceri odaklı kurslarda başarıyla uygulanabilir. Merrill'in yaklaşımı, öğretim tasarımının yalnızca bilgi sunumu değil, aynı zamanda aktif katılım ve transferi desteklemesi gerektiğine vurgu yapar.
PladformNet Uygulaması

  • Her modül gerçek bir problemle başlatılır.
  • Ön bilgi aktivasyonu testlerle sağlanır.
  • Video ve vaka anlatımlarıyla gösterim sunulur.
  • Uygulama için ödev ve test verilir.
  • Öğrenciden yeni bir senaryoda aynı bilgiyi kullanması beklenir.


Avantajlar
  • Teori ve pratik arasında denge sağlar.
  • Klinik becerilerde uygulama odaklıdır.
  • Uygulama temelli öğrenmeyi güçlendirir.
  • Öğrenme süreci gerçek yaşantıya bağlanabilir.


Dezavantajlar
  • Planlama ve entegrasyon karmaşık olabilir.
  • Kısa kurslarda uygulanması zor olabilir.
  • Bazı içeriklerde beş ilkenin tamamı doğal olarak yer almayabilir.

5. ADDIE Modeli (Analysis, Design, Development, Implementation, Evaluation)

ADDIE modeli, öğretim tasarımı sürecini beş temel aşamayla tanımlar. 1975 yılında Florida State University tarafından geliştirilmiştir ve eğitim programlarının sistematik olarak planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi için kullanılır.

Modelin aşamaları:

  • Analysis (Analiz): Hedef kitlenin, içeriğin ve öğrenme ihtiyaçlarının belirlenmesi.
  • Design (Tasarım): Amaçların, içeriklerin, testlerin ve yöntemlerin planlanması.
  • Development (Geliştirme): Materyallerin ve ders içeriklerinin oluşturulması.
  • Implementation (Uygulama): Eğitimin sunulması.
  • Evaluation (Değerlendirme): Eğitimin etkililiğinin ölçülmesi (hem süreç hem sonuç değerlendirmesi).

ADDIE, çoğu zaman diğer modellerin temel yapısını da oluşturan genel bir çerçevedir. Kurumsal eğitim tasarımından akademik kurs geliştirimine kadar geniş bir yelpazede kullanılır.
PladformNet Uygulaması

  • Hedef kitle ve öğrenme ihtiyaçlarının analizi
  • Öğrenme hedeflerinin belirlenmesi ve içerik haritası
  • Video, quiz, PDF gibi içeriklerin hazırlanması
  • Kursun LMS’e yüklenerek öğrencilere sunulması
  • Sürekli izleme, test sonuçları ve kullanıcı yorumlarıyla değerlendirme


Avantajlar
  • Sistematik ve düzenli tasarım sağlar.
  • Ölçme-değerlendirme ile uyumludur.
  • Planlama ve kalite kontrolü kolaylaştırır.
  • Büyük ölçekli kurslar için uygundur.


Dezavantajlar
  • Hantal ve esnek olmayan yapıya sahiptir.
  • Hızlı içerik ihtiyacını karşılamayabilir.
  • Karmaşık projelerde yavaş ilerleme riski taşır.

6. SAM Modeli (Successive Approximation Model)

Michael Allen tarafından 2012 yılında geliştirilen SAM modeli, ADDIE'nin lineer yapısına alternatif olarak ortaya konmuş, çevik (agile) ilkelerle tasarlanmış bir modeldir. SAM, prototipleme, test etme ve yineleme (iteration) süreçlerine dayalı olarak içerik geliştirmeyi savunur.

Modelin üç aşamalı temel süreci şöyledir:

  • Preparation (Hazırlık): Hedeflerin ve beklentilerin tanımlanması.
  • Iterative Design (Yinelenen Tasarım): Hızlı prototiplerin oluşturulması, test edilmesi ve revize edilmesi.
  • Iterative Development (Yinelenen Geliştirme): Nihai ürün oluşana dek yinelemeli iyileştirmeler.

SAM modeli, hızlı değişen içerik ihtiyacı olan ortamlarda, çok paydaşlı projelerde ve dijital eğitim geliştirme süreçlerinde verimli sonuçlar verir. Katı süreçler yerine esneklik ve geri bildirime dayalı bir öğrenme tasarımı sunar.
PladformNet Uygulaması

  • Kurs taslağı çabucak hazırlandıktan sonra pilot grubun kullanımına sunulur.
  • Gelen geri bildirimlerle yeni sürümler oluşturulur.
  • Geliştirme süreci boyunca çevik iyileştirme devam eder.


Avantajlar
  • Hızlı üretim ve erken test imkânı sunar.
  • Kullanıcı merkezli süreçtir.
  • Geri bildirimle gelişen içerik kalitesini artırır.
  • Sürekli iyileştirme kültürünü destekler.


Dezavantajlar
  • Büyük ekipler için dağınık yönetim riski taşır.
  • Geri bildirim sürekliliği zorludur.
  • Kaynak planlaması karmaşık olabilir.
  • Prototip tekrarları zaman baskısı yaratabilir.

Sonuç

Eğitim modelleri yalnızca kuramsal yapılar değil, dijital öğrenme ortamlarının etkili şekilde tasarlanması için vazgeçilmez rehberlerdir. PladformNet, bu altı modelin her biriyle uyumlu bir altyapıya sahiptir:

  • Gagné ve ADDIE: Yapılandırılmış kurslarda
  • Kolb ve Merrill: Beceri odaklı uygulamalarda
  • PBL: Klinik vaka analizlerinde
  • SAM: Hızlı içerik döngüsü gerektiren projelerde


  Bu yaklaşımlar, PladformNet'i sadece bir içerik sunum platformu değil, öğrenmeye dayalı, yapılandırılmış bir dijital eğitim ekosistemi haline getirmektedir.

Kaynakça

  • Kolb, D. A. (1984). Experiential learning: Experience as the source of learning and development. Prentice-Hall.

  • Gagné, R. M. (1985). The conditions of learning and theory of instruction. Holt, Rinehart & Winston.

  • Barrows, H. S. (1986). A taxonomy of problem-based learning methods. Medical Education.

  • Merrill, M. D. (2002). First principles of instruction. Educational Technology Research and Development.

  • Molenda, M. (2003). In search of the elusive ADDIE model. Performance Improvement.

  • Allen, M. (2012). Leaving ADDIE for SAM: An Agile Model for Developing the Best Learning Experiences. ASTD Press.


İlginizi Çekebilecek Diğer Yazılar